De 64-jarige William Lai (Chinese naam: Lai Ching-te) werd afgelopen januari tot president van Taiwan verkozen. Het is de derde keer op rij dat de Taiwanese president uit de Democratische Progressieve Partij (DPP) komt, na de twee termijnen van uitgaand president Tsai Ing-wen. De DPP probeert Taiwan minder afhankelijk van China te maken, en wordt door Beijing als een separatistische partij gezien.
Gezien de spanningen tussen China en Taiwan ligt de inauguratietoespraak van de Taiwanese president altijd onder een vergrootglas. Taiwan (de Republiek China) is een de facto onafhankelijk en democratisch eiland, maar wordt door de autoritaire regering van de Volksrepubliek China als een afvallige provincie gezien. De Chinese president Xi Jinping streeft ‘hereniging’ van Taiwan met China na.
Lai vermeed in zijn toespraak verwijzingen naar formele onafhankelijkheid, om Beijing niet te provoceren, maar deed niettemin uitspraken die in Beijing heel slecht zullen vallen. “De Republiek China en de Volksrepubliek China zijn niet ondergeschikt aan elkaar”, zei hij. “Sommigen noemen dit land de Republiek China, sommigen noemen het de Republiek China Taiwan, en sommigen Taiwan, maar welke naam we ook kiezen (…), we zullen evenzeer stralen.”
Lai positioneerde Taiwan ook uitdrukkelijk als een “belangrijke link in de mondiale keten van democratieën”. Het eiland, dat voorop loopt in de productie van halfgeleiders, is een spil in de geopolitieke strijd tussen de Verenigde Staten en China. De inauguratie werd bijgewoond door 51 buitenlandse delegaties, waaronder ook een Amerikaanse. Er waren acht staatshoofden aanwezig, vooral van kleine eilandnaties. Taiwan wordt slechts door elf landen formeel erkend.
Lai riep China op om “de vrede en stabiliteit in de Straat van Taiwan te handhaven” en “dialoog boven confrontatie” te kiezen. Maar hij zei ook “geen illusies te koesteren” over China’s intenties, en volop in te zetten op de versterking van de Taiwanese defensie. “China’s ambitie om Taiwan te annexeren zal niet zomaar verdwijnen”, zei hij. “Gezien de vele bedreigingen en pogingen tot infiltratie vanuit China, moeten we onze vastberadenheid tonen om ons land te verdedigen.”
Vanuit Beijing kwamen geen reacties op de inauguratie. De Chinese regering erkent de Taiwanese president niet, en noemt hem een “Chinese regionale leider”. Op Chinese sociale media waren de namen van de nieuwe en uitgaande Taiwanese president maandag geblokkeerd, net als de zoekterm ‘Taiwanese inauguratie’. In de 24 uur voor de inauguratie detecteerde het Taiwanese ministerie van Defensie zeven Chinese militaire vliegtuigen en zeven marineschepen rond het eiland.
Lai, een voormalige dokter, ziet tijdens zijn presidentschap niet alleen geconfronteerd met de Chinese dreiging, maar ook met een parlement waarin de oppositie in de meerderheid is. Vorige week leidde een controversieel wetsvoorstel zelfs tot gevechten in het parlement, waarbij vijf verkozenen achteraf naar het ziekenhuis moesten. Lai leek daar in zijn toespraak naar te verwijzen. “Het Taiwanese volk heeft hoge verwachtingen voor een rationeel bestuur van de politieke partijen”, zei hij.